رسول مجیدی
روزنامه نگار
«مربیان خارجی عملکرد بدی در جام جهانی داشتند و اکثراً حذف شدند. ماهم باید مثل سایر کشورهای دیگر روی بیاوریم به مربیان وطنی.» این خلاصه حرف‌ برخی از منتقدین فعلی تیم ملی است. آنها این بار به این اشاره می‌کنند که از جمع ۱۶ تیم راه یافته به مرحله یک هشتم نهایی مسابقات تنها یک تیم با مربی غیر بومی وجود دارد؛ کره‌جنوبی با هدایت پائولو بنتوی پرتغالی.
نکته آنها البته از لحاظ آماری اشتباه نیست. امسال ۹ مربی غیر بومی در جام حضور داشت که فقط یک نفر آنها موفق شد تیمش را به مرحله بعد برساند. تعداد مربیان خارجی در مسابقات امسال نسبت به دور گذشته بیشتر شده (در سال ۲۰۱۸ هشت مربی غیر بومی کار هدایت تیم‌های حاضر را برعهده داشتند) اما این عدد همچنان نسبتاً به ۱۴ مربی غیر بومی سال ۲۰۰۶ کمتر است.
با این همه آیا اینکه همیشه تعداد مربیان بومی در جام جهانی بیشتر از مربیان غیر بومی بوده ما را به تحلیل خاصی می‌رساند؟
بگذارید چند نکته را با هم مرور کنیم. از سال ۱۹۳۰ که اولین جام جهانی برگزار شد، ۸۰ کشور مختلف تا به حال در مسابقات حاضر شده‌اند.  ۵۵ تای آنها دست کم یک بار از یک مربی خارجی برای حضور در جام جهانی استفاده کرده‌اند. در کل تا به حال ۳۷۹ نفر شانس این را داشته‌اند که حتی شده برای یک بار، به عنوان سرمربی تجربه هدایت تیمی را در جام‌های جهانی برعهده داشته باشند. ۱۰۰ نفر از این تعداد سرمربی کشوری جز کشور خودشان بوده‌اند. ۷۴ نفر از این دسته مربیان، تیمی از قاره دیگر را هدایت کرده‌اند (اکثراً اروپایی‌هایی که تیم‌های آفریقایی و آسیایی را مربیگری کرده‌اند).
شاید برای‌تان جالب باشد که بدانید برخی از کشورها هرگز در جام جهانی (و احتمالاً بقیه جام‌ها) از مربیان غیربومی استفاده نکرده‌اند؛ برزیل، آلما، صربستان (و یوگسلاوی)، لهستان، مجارستان، اسکاتلند، اتریش، کرواسی، ایرلند شمالی، نروژ، کره شمالی، اسلوونی، آنگولا، بوسنی و هرزگووین، کوبا، آلمان شرقی، هائیتی، ایسلند، رژیم صهیونیستی، اسلوواکی، اوکراین، ولز، جمهوری چک (و چکسلواکی) و اروگوئه.
حالا شاید با این دانسته‌ها راحت‌تر بشود به این سؤال جواب داد که «آیا مربی خارجی در جام جهانی جواب می‌دهد یا نه.»
پاسخ این سؤال چنین است: «بستگی دارد.» بستگی به اینکه شما می‌خواهید قهرمان مسابقات بشوید یا هدف دیگری دارید. تا به حال هیچ تیمی نتوانسته با یک مربی خارجی و غیربومی فاتح جام جهانی شود. تا به حال فقط ۲ تیم از مجموع تمام ۲۱ فینال برگزار شده در ادوار جام با مربی غیربومی به دیدار نهایی رسیده‌اند؛ سوئد ۱۹۵۸ با هدایت جورج راینور انگلیسی و هلند ۱۹۷۸ با هدایت ارنست هاپل اتریشی.
وقتی به ۴۲ دیدار نیمه نهایی برگزار شده در ۲۱ دوره گذشته هم نگاه می‌کنیم به آمار جالبی می‌رسیم: فقط ۷ تیم با مربی خارجی به دیدار ماقبل فینال رسیده‌اند. به غیر از راینور و هاپل که در سطور بالا اشاره شده، سوئد در سال ۱۹۳۸ با جوزف ناگی مجارستانی به نیمه نهایی رسید؛ پرتغال در سال ۱۹۶۶ با اوتو گلوریای برزیلی، کره جنوبی سال ۲۰۲۲ با گاس هیدینک هلندی، پرتغال در سال ۲۰۰۶ با فیلیپه اسکولاری برزیلی و بلژیک در سال ۲۰۱۸ با روبرتو مارتیز اسپانیایی.
آمار بالا شاید تا حدودی کار آنهایی که از تیم‌های ملی‌شان توقع قهرمانی دارند را راه بیندازد. اما کشورهایی که صاحب فوتبال نیستند چطور؟ آنهایی که فقط حضور در جام برای‌شان مهم است یا نهایتاً رسیدن به جمع ۸ تیم نهایی؟
 تا قبل از جام جهانی قطر، ۳۷ تیم در ادوار گذشته جام جهانی بهترین نتیجه تاریخ‌شان را با مربی خارجی گرفته‌اند. البته ۱۱ تیم از آن ۳۷تای ذکر شده تنها یک بار در جام حضور یافته بودند که نشان می‌دهد همین رساندن آن تیم‌ها به جام شاید یک دستاورد محسوب بشود.
به غیر از آن ۷ تیمی که گفته شد با مربیان خارجی به نیمه نهایی رسیدند، مکزیک هم که از حیث حضور در جام جهانی در بین همه تیم‌های دنیا در رده پنجم حضور دارد، بهترین نتیجه‌اش را با مربی خارجی گرفته. آنها فقط یک بار موفق شده‌اند بازی‌های مرحله حذفی را ببرند که برمی‌گردد به سال ۱۹۸۶ با هدایت بورا میلوتینوویچ صربستانی. غنا هم بهترین عملکردش را در سال ۲۰۱۰ با ملووان رایواچ صرب رقم زد.
البته تیم‌های زیادی هم بوده‌اند که با مربیان خارجی نتیجه خوبی نگرفته‌اند و در مراحل گروهی حذف شده‌اند. هر کدام شاید به یک دلیل.
خلاصه پاسخ به این سؤال که مربی خارجی در جام جهانی جواب می‌دهد یا نه شاید کمی سخت و پیچیده باشد اما به نظر می‌رسد اگر شما بدانید از جام چه می‌خواهید راحت‌تر می‌توانید به جواب برسید.
   

لهستان آن حریفی نبود که به اصطلاح موی دماغ فرانسوی‌ها شود. قهرمان جام جهانی روسیه باید به رقیب قدرتری می‌خورد تا بتواند برای صعود به یک چهارم نهایی جام جهانی مانع‌اش شود. سه گل برای لواندوفسکی و رفقایش کافی بود.
هرچند که لهستان همیشه در فوتبال دنیا تیم قابل احترامی بوده است اما باید گفت که برای قرار گرفتن در کنار تیم‌های بزرگ به ابزارهایی بیشتر از لواندوفسکی نیاز دارد.
فرانسه قهرمان دو دوره رقابت‌های جام جهانی برای اینکه ستاره سوم را روی سینه‌اش بچسباند ابتدا باید از سد تیم‌هایی در ردیف اسپانیا و انگلیس عبور کند.
تیم‌هایی که امسال در بالاترین سطح آمادگی‌شان هستند و همه مدعی.
از آن طرف هم که برزیل و آرژانتین و شاید هم هلند یا کرواسی بالا خواهند آمد و همین کار را سخت خواهد کرد.
در هر صورت حالا خروس‌ها در یک چهارم نهایی جام جهانی هستند و 2 بازی دیگر را که ببرند شانس این را دارند که در فینال پرواز کنند.
گل‌های فرانسه را ژیرو (یک‌گل) و امباپه  (دو گل) به ثمر رساندند و تک‌گل لهستان را لواندوفسکی از روی نقطه پنالتی به ثمر رساند.
 

در دورانی که فوتبال بر بازیسازی از عقب زمین تأکید زیادی دارد، اشتباهات دروازه‌بان‌ها در کار با توپ هم بیشتر دیده می‌شود. چرخاندن توپ بین مدافعان و دروازه‌بان تیم کار خطرناکی است اما بسیاری از مربیان بر این باورند که برای حفظ توپ و اجرای تاکتیک تیمی، ارزش دارد که چنین ریسکی انجام شود. اما متئو رایان دروازه‌بان تیم ملی استرالیا اشتباه وحشتناکی مقابل آرژانتین انجام داد.
او که با تجربه‌ترین بازیکن استرالیا به حساب می‌آمد باید می‌دانست که حتی فکر کردن به دریبل زدن وقتی تحت فشار هافبکی مثل رودریگو دی پائول قرار دارد چه ریسک بالایی می‌توانست داشته باشد. اما او این کار را کرد و با توپ‌ربایی جولیان آلوارس مهاجم باهوش آرژانتین مواجه شد تا گل دوم آرژانتین رقم بخورد و استرالیا 2-صفر عقب بیفتد. شاید اگر آن یک گل زده نمی‌شد استرالیا می‌توانست بازی یک - صفر باخته را با تساوی یک – یک عوض کند اما در نهایت آنها 2-1 باختند و حذف تلخی را تجربه کردند. متئو رایان در بردهای استرالیا مقابل تونس و دانمارک تأثیر زیادی داشت و کمک زیادی کرد تا این تیم به مرحله یک‌هشتم نهایی برسد اما نکته غم‌انگیز شاید این باشد که عملکرد او در این جام با اشتباهی که در بازی آخر مقابل آرژانتین انجام داد و منجر به حذف تیمش شد، مورد قضاوت قرار می‌گیرد.

 

اعتراف جالب زابالتا
 پابلو زابالتا مدافع سابق آرژانتین در گفت‌و‌گویی رادیویی قبل از بازی آرژانتین مقابل استرالیا اعتراف کرد که تیم آرژانتین در زمان او هیچ پلن دومی برای بازی نداشت چرا که همیشه پلن اول آنها جواب می‌داد: «اگر شما لیونل مسی را در تیم خود دارید فقط کافی است توپ را به او پاس بدهید. این همه کاری بود که ما باید انجام می‌دادیم. می‌دانم که ما بیش از حد به او تکیه می‌کردیم اما وقتی که او فضای کوچکی پشت محوطه جریمه یا داخل آن پیدا کند، همیشه خطرناک است.» گل هفتصد و هشتاد و نهم (789) مسی که در بازی با استرالیا به ثمر رسید دقیقاً تصویرگر همین روایت بود. فشار شدیدی که استرالیا به مسی وارد کرده بود باعث شده بود میزان توپ لو دادن‌های او تا دقیقه 35 بالاتر از حد نرمال ستاره‌ای در حد لئو باشد اما زمانی که استرالیا به مسی اجازه داد که یکی از آن فضاهای کوچک را پیدا کند، او آنها را به سختی مجازات کرد و گل اول آلبی سلسته را زد. این نهمین گل مسی در جام‌های جهانی بود و اولین در یک‌هشتم نهایی. چه کسی می‌تواند بگوید او نمی‌تواند این رکورد را در جام جهانی قطر بهبود بخشد؟ این همان مسی ناب قدیمی بود. هواداران آرژانتین مثل همیشه و به سبک خاصی که آنها و طرفداران بارسلونا انجام می‌دهند، مسی را با تعظیم شدن جلوی او تشویق می‌کردند. لئو بار دیگر نشان داد خدای فوتبال چه کسی است.

امه ژاکه، تماشاگر ویژه بازی فرانسه – لهستان
امه ژاکه یکی از تماشاگران ویژه بازی فرانسه – لهستان بود که شب گذشته بازی مرحله یک‌هشتم نهایی جام جهانی 2022 را در ورزشگاه ثمامه تماشا کرد. امه ژاکه در سال 1998 موفق شد اولین قهرمانی فرانسه در جام جهانی را به دست آورد و بعد از آن مربیگری را کنار گذاشت. دشان، سرمربی فعلی فرانسه در آن دوره کاپیتان تیم ملی فرانسه بود. ژاکه در حال حاضر 81 ساله است.
 

ژیرو، بهترین گلزن تاریخ فرانسه
اولیویه ژیرو در نیمه اول بازی فرانسه – لهستان موفق شد دروازه چزنی را باز کند و به بهترین گلزن تاریخ فرانسه تبدیل شود. این پنجاه و دومین گل ملی ژیرو بود و او حالا با یک گل بیشتر از تیری آنری بهترین گلزن تاریخ فرانسه است. ژیرو در جریان قهرمانی فرانسه در جام جهانی 2014 گلی نزده بود، ولی در قطر عملکرد بهتری داشته است. او در برد 4 بر یک فرانسه مقابل استرالیا هم دو گل زده بود.

 
تیاگو سیلوا: به کره احترام می‌گذاریم
تیاگو سیلوا، در نشست خبری پیش از بازی برزیل مقابل کره جنوبی گفت: «از نظر فیزیکی برای رویارویی با این بازی دشوار و تقابل با کره جنوبی آماده هستیم. شما نباید فکر کنید که این کار آسان و یک بازی دوستانه خواهد بود. اینجا جام جهانی است، کره جنوبی گروه فوق‌العاده سختی را پشت سر گذاشتند و ما باید با احترام به این تیم، نمایش خوبی ارائه دهیم.»
مدافع چلسی اضافه کرد: «مصدومیت الکس تلس و گابریل ژسوس و غیبت آنها در تمرینات بسیار ناراحت کننده بود اما هدف و راه تیم باید برای آنها ادامه یابد و این راهی برای خوشحال کردن دل آنهاست. ما امیدواریم که این دو بازیکن بتوانند هر چه زودتر بهبود یافته و به زمین بازگردند. البته خوشحالم که دانیلو و نیمار شرایط بازی کردن را پیدا کرده‌اند.»