آرمن ساروخانیان
روزنامه‌نگار
تمدید قرارداد کارلوس کیروش با فدراسیون فوتبال به بن‌بست خورد، ولی او از فوتبال ایران دور نشد و با فدراسیون فوتبال قطر تا سال 2026 قرارداد بست. مربی پرتغالی در ده سال گذشته یکی از مهم‌ترین چهره‌های فوتبال ایران بوده و حالا هم با نشستن روی نیمکت عنابی‌ها رقیب جدید تیم ملی محسوب می‌شود. کیروش در فوتبال ایران چهره‌ای جنجالی بود، با موافقان و مخالفانی که هنوز هم بحث‌های‌شان ادامه دارد. با حضور مربی پرتغالی در آن سوی خلیج‌فارس، جدل‌‌ها درباره مربی پرتغالی همچنان ادامه خواهد داشت. توافق کیروش با عنابی‌ها برای کارشناسان فوتبال آسیا هم جذاب است و از حالا پیش‌بینی‌ها درباره عملکرد این مربی و درستی انتخاب فدراسیون فوتبال قطر شروع شده است. سایت «اژی‌ین گیم» درباره این ماجرا تحلیل مفصلی دارد که ساختار فوتبال ایران و قطر را مقایسه کرده و از طرف دیگر به بررسی تفاوت تفکرات فلیکس سانچز، سرمربی سابق قطر و کیروش پرداخته که مهم‌ترین بخش‌های آن را می‌خوانید:
بازگشت به عقب اشتباه
بی‌دلیل نیست که می‌گویند «هیچ‌وقت به عقب برنگردید.» در سال 2019 کیروش و تیم ملی از همدیگر عبور کردند. فدراسیون برای جام جهانی 2022 به‌دنبال یک مربی باتجربه بود و دوباره سراغ کیروش رفت، ولی فوتبال دفاعی او با بلوک عقب زمین و ضدحملات محدود در اولین بازی جام مقابل انگلیس روشی از مد افتاده بود و جواب نداد. برد مقابل ولز امیدها را زنده کرد، ولی تاکتیک‌های کیروش مقابل تیم آماده و مدرن امریکا ساده‌لوحانه به نظر می‌رسید.
بازیکنان محدود
کیروش از مربیانی است که در شرایط سخت کارآیی‌اش بیشتر می‌شود. او با تیمی به موفقیت رسید که در شروع اندوخته چندانی نداشت و توانست قابلیت‌های بازیکنان را شکوفا کند، ولی حالا به تیمی رفته که همه چیز دارد (تأثیر در حال رشد در فوتبال قاره، عنوان قهرمانی آسیا که باید از آن دفاع کرد و البته تیمی با بازیکنان محدود) و این در تضاد با محیطی است که کیروش در آن به موفقیت می‌رسد.
قصه تکراری کیروش در اولین دوره حضورش در ایران، درگیری‌های پرشمار با فدراسیون فوتبال و جنگیدن برای بازی‌های دوستانه در هر کدام از اردوها بود، ولی در قطر هر چیزی را که بخواهد ماه به ماه در سینی به او پیشکش می‌کنند.
نکته حساس دیگر تغییر سبک بازی قطر خواهد بود. هویت تاکتیکی این تیم در یک دهه گذشته شکل گرفته است. به فلیکس سانچز زمان داده شد تا ایده‌اش را پیاده کند و با همین مدل بازی توانست قهرمانی آسیا را در سال 2019 به دست آورد. با انتخاب یک مربی جدید که ایده‌های کاملاً متفاوتی دارد، آیا فدراسیون فوتبال قطر تصمیم گرفته تمام اندوخته قبلی که به موفقیت ختم شد را دور بریزد؟
تغییر سبک پردردسر
شروع کار کیروش با تیم ملی در سال 2011 به تحول اساسی ختم شد. ایران تیمی با بازیکنان مستعد بود که به اندازه تیم‌های طراز اول آسیا توسعه پیدا نکرده بود، ولی می‌خواست خودش را ثابت کند. در بازگشت کیروش به ایران، تیم ملی باتجربه‌تر و از نظر بازیکن غنی‌تر بود و می‌توانست فوتبال مالکانه‌ای بازی کند، ولی او نتوانست مثل دوره اول این تیم را متحول کند و فرصت صعود در جام جهانی را از دست داد.
کارفرمای جدید شرایط متفاوتی دارد. آنها از نظر ذخیره بازیکن بسیار محدودترند، ولی زیرساخت‌ها و پشتیبانی در بالاترین سطح است. کیروش هم مثل سانچز دسترسی زمانی زیادی به بازیکنان خواهد داشت تا بتواند به سرعت پایه‌های تیمش را بسازد، ولی گزینه‌های محدودی در اختیارش خواهد بود.
مشکلات دفاعی
اینکه کیروش هسته تیمش را چگونه می‌سازد، جذاب خواهد بود. قطر در پنج سال گذشته از نظر فوتبال مالکانه پیشرفت کرده و خط حمله‌اش به خوبی می‌تواند فضاها را پیدا کند. هر چند آنها در جام جهانی در برابر حریفان با استاندارد بالاتر و در مقابل انتظارات بالای هواداران نتوانستند این ویژگی‌ها را به نمایش بگذارند و از طرف دیگر آمادگی ارائه فوتبال دفاعی را هم نداشتند.
سانچز همیشه تیمش را برای بازی با توپ و طراحی از خط دفاع آماده کرده بود تا اینکه بخواهد در برابر حریف دفاع کند. در جام جهانی مشخص شد که قطر مدافعان تنومندی که بتوانند تیم را رهبری کنند در اختیار ندارد و با محرومیت عبدالکریم حسن، گزینه‌ها کمتر از قبل شده است.
گزینه‌های قطر برای قلب دفاع به پدرو کوریا، بسام الراوی و طارق سلمان محدود است که کوتاه‌قامت و تکنیکی هستند و نمی‌توان با آنها دفاع قلدری ساخت. نسل جدید فوتبال قطر هم انتخاب‌های چندانی به کیروش نمی‌دهد. تنها بازیکنی از تیم جوان حاضر در جام خلیج‌فارس که پتانسیل بازی در قلب دفاع تیم ملی را دارد، جاسم جابر 20 ساله است، ولی هنوز زود است که رهبری خط دفاع به او سپرده شود.
تلاش قطر برای تکیه به ضدحملات در جام جهانی نتیجه نداد. امیدواری آنها به معز علی و اکرم عفیف به ندرت گره‌گشا بود. حسن هیدوس، تنها هافبک طراح تیم 32 ساله است و احتمالاً در چهار سال آینده تأثیرش کمرنگ‌تر خواهد شد. با چنین گروهی از بازیکنان، احتمال موفقیت سبک دفاع – ضدحمله مورد نظر کیروش خیلی زیاد به نظر نمی‌رسد.
کیروش چقدر زمان دارد؟
در ایران به کیروش زمان کافی داده شد تا برنامه‌هایش را پیاده کند. قرارداد او با فدراسیون فوتبال قطر سه و نیم ساله است، ولی باید دید اولویت‌های آنها چه خواهد بود.
پیش از شروع مقدماتی جام جهانی، قطر بهار سال آینده در گلدکاپ امریکای شمالی شرکت می‌کند و زمستان هم میزبان جام ملت‌های آسیا است. باید دید نگاه فدراسیون فوتبال قطر و خود کیروش به این دو تورنمنت که پشت سر هم از راه می‌رسند چقدر جاه‌طلبانه است.
آیا مربی پرتغالی بعد از ناکامی در جام جهانی ترجیح می‌دهد دوازده ماه آینده را به‌دنبال بازیابی اعتبارش و دفاع از عنوان قهرمانی قطر در آسیا باشد یا سراغ برنامه بلندمدت، مورد نیاز و البته دشوارتر بازسازی تیمش برود تا عنابی‌ها بتوانند در جام جهانی 2026 هم حاضر باشند؟
قطعاً فدراسیون فوتبال قطر بر این باور است که دفاع از عنوان قهرمانی و تجربه دوباره جام جهانی در کنار هم اهدافی قابل دستیابی هستند، ولی به نظر نمی‌رسد که کیروش بتواند هر دو خواسته را برآورده کند.
وضعیت فعلی تیم ملی قطر شباهت زیادی با تیم ملی امارات در سال 2017 بعد از برکناری مهدی علی دارد. آنها یک نسل طلایی بودند که با یک فلسفه بازی خاص رشد کردند، ولی با مربی جدید که آمادگی بازیکنان را به برنامه‌های بلندمدت ترجیح می‌داد، این پروژه بر باد رفت.
در نگاه اول سپردن تیم قهرمان آسیا با پشتیبانی کامل به بهترین مربی یک دهه اخیر آسیا که چنین حمایتی را نداشته، فرمول بی‌نقصی برای موفقیت است، ولی در واقع این شروع همکاری دو گروه است که مسیر سختی در پیش دارند. برای تیم قطر که یک دهه با یک مربی کار کرده، احتمال اینکه مربی جدید بیشتر از یک سال بماند، خیلی بالا نیست.