وصال روحانی

از رایکوف مدبر تا شفر برنامه‌دار
مربیان خارجی استقلال ناکام محض نبوده‌اند

درست است در 44 سالی که از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی می‌گذرد مربیان خارجی استقلال فقط یک جام برای این تیم همیشه پرمهره به ارمغان آورده‌اند اما پیشینه مربیان غیروطنی در جمع آبی‌های پایتخت آن‌قدرها هم تیره نیست که برخی می‌پندارند و آنها را نباید مشتی ناکام محض تلقی کرد.
در سال‌های قبل از انقلاب و به واقع از اواخر دهه 1340 تا اواسط دهه 1350 زدراکو رایکوف سرمربی وقت استقلال (که در آن زمان «تاج» نامیده می‌شد) افتخارات پرشماری را نصیب آنها کرد. شاید رایکوف که از یوگسلاوی می‌آمد (که در دهه‌های بعدی به شش کشور مستقل تقسیم و تبدیل شد) از دید هواداران پرسپولیس فقط همان مربی باشد که در یک روز خاص از شهریور1352 نتوانست مانع از شکست تاریخی و بسیار تلخ تاج مقابل سرخ‌ها با نتیجه یکطرفه صفر-6 شود اما واقعیت -البته شیرین- دیگر مرتبط با رایکوف این است که تاج اولین قهرمانی‌اش را در جام باشگاه‌های آسیا تحت رهبری همین مربی و در سال 1349 (مقارن با سال میلادی 1970) و با شکست دادن نماینده رژیم صهیونیستی در دیدار نهایی به دست آورد و یک مرتبه قهرمانی آبی‌ها در جام تخت جمشید در دهه 1350 نیز با مهندسی وی به ثبت رسید و آن لیگ که از 1349 آغاز شد و در سال 1357 برای همیشه تعطیل گشت اولین لیگ سراسری باشگاهی در فوتبال کشورمان به حساب می‌آید و محل ثبت و حک شماری از جالب‌ترین خاطرات فوتبالیست‌ها و ورزش‌دوستان کشور بوده است.  

هدایت‌های هنرمندانه
با هدایت رایکوف و تلاش تیم شایسته و سرشار از ستاره او (شامل حجازی، رشیدی، پورحیدری، کارگر جم، قراب، جباری، حق‌وردیان، فرزامی، طالبی، برادران، مژدهی، روشن، نراقی، افتخاری، حاج محمد، عادلخانی، حاج قاسم و نوین روزگار) آبی‌ها در آن سال‌ها پای قهرمانی هر مسابقه و هر جام داخلی بودند و اگر در آن دوران جام حذفی برگزار نمی‌شد و رونق و استمراری نداشت و جام‌های دیگر داخلی هم وجود خارجی نداشتند این تقصیر رایکوف نبود و نمی‌شد (و نباید) چنان مسأله‌ای به گردن سرمربی یوگسلاو تاج انداخته می‌شد. به واقع دوران رایکوف از درخشان‌ترین مقاطع حیات تاج (استقلال) در تاریخ فعالیت‌های تقریباً 75 ساله این باشگاه به حساب می‌آید و با اینکه او با در اختیار داشتن 15-14 مهره ملی‌پوش دست‌های واقعاً پری داشت ولی نحوه هدایت این مهره‌ها هم توسط او هنرمندانه و مدبرانه بود و هرکس با رایکوف کار کرده بود، از هنرها و مهارت‌های پرشمار او قصه‌های زیادی برای گفتن داشت.

اگر لیگ‌های سراسری
تعطیل نمی‌شد
پس از رفتن رایکوف از ایران هم یک مربی دیگر یوگسلاو به‌نام جکیچ در اداره تاج موفق ظاهر شد و قدرت و کارایی این تیم را حفظ کرد ولی او هم به سراشیبی‌های لیگ تخت جمشید و اتمام برگزاری این مسابقات درغلتید و فرصت کافی برای افزودن بر افتخارات و جام‌های این تیم نیافت. امروز اگر 9 قهرمانی استقلال در لیگ‌های سراسری (تخت جمشید، آزادگان و لیگ برتر) در قیاس با 14 قهرمانی پرسپولیس در مجموع همین لیگ‌ها اندک و ناکافی به نظر می‌رسد، نباید از خاطر برد که فوتبال ایران از 1357 که لیگ تخت جمشید تمام شد تا 1371 که با به راه افتادن لیگ آزادگان یک بار دیگر صاحب یک لیگ سراسری باشگاهی شدیم، اصولاً مسابقه‌ای از این دست و با این گستردگی نداشتیم که استقلال یا سایر تیم‌های ما بتوانند با فتح آن کارنامه خود را رنگین‌تر کنند و اگر چنین لیگی داشتیم و باشگاه‌های کشور در آن به رقابت مشغول می‌شدند، بودند رایکوف‌ها و جکیچ‌های دیگری که برای استقلال جام‌های تازه‌ای را فتح کنند.

چنانچه با قرمزها قیاس شوند
این قطعاً از هنر مربیان وطنی است که از 1357 به بعد بجز یک مورد هرچه جام نصیب آبی‌ها شده، با هنر و مدیریت آنان به‌دست آمده ولی این لزوماً به این معنا نیست که یوگنی سوکوموروخوف روسی که در دو مقطع در دهه 1370 هدایت استقلال را در دست گرفت یا رولند کوخ آلمانی که در مقطع کوتاهی از دهه 1380 سکاندار این تیم شد، مربیان بد و ضعیفی بوده‌اند. همه می‌دانند و به چشم دیدند که آندره‌آ استراماچونی ایتالیایی دو سال پیش در همان نیم‌فصلی که استقلال را هدایت کرد، چه تیم خوب و پرتوانی را ساخت و هنوز از یاد نبرده‌ایم که وینفرد شفر آلمانی هم طی زمامداری 14 ماهه‌اش در جمع آبی‌ها تک جام صید شده آنان پس از پیروزی انقلاب را که جام حذفی 97-1396 کشور بود، نصیب آنها کرد و مردی با برنامه و مسلط بر امور نشان داد. به واقع اگر مبنای کار بر قیاس کارنامه مربیان خارجی سرخابی‌ها باشد، پرسپولیس به سبب بهره‌گیری از برانکو ایوانکوویچ مدیر و مدبر در این زمینه بسیار موفق‌تر از حریف قدیمی و بزرگ خود عمل کرده و مربیان خارجی بهتری را به استخدام خود درآورده است و پیش از تمامی اینها آلن راجرز انگلیسی را هم در خدمت داشت. در عین حال این نه نشانه‌ای از ضعف هدایتگران خارجی استقلال طی این سال‌های طولانی است و نه مقدمه و پایه اولیه‌ای بر ناکامی احتمالی ریکاردو ساپینتو، سرمربی جدید خارجی این باشگاه که از پرتغال آمده و درنهایت خوشبینی قول‌ها و وعده‌های بس شیرینی را به آنها داده است.