سعید فایقی

 

اگر انسان منصفی باشیم هنگام عبور از خیابان جنوبی ورزشگاه شهید شیرودی (امجدیه) از خود پرسیده‌ایم که چرا این خیابان ورزنده نامگذاری شده بود و بعد فراموش کرده‌ایم اما قدیمی‌های ورزش به خوبی می‌دانند که مرحوم جناب ورزنده از بنیانگذاران ورزش مدرن در ایران است و بعد از کلوپ ایران که به خانواده اشراف تعلق داشت، اولین کلوپ مردمی که در آن شمشیربازی و ژیمناستیک و ورزش‌های سوئدی آموزش داده می‌شد، اگر اشتباه نکنم در کوچه‌ مروی و شمس‌العماره توسط استاد ورزنده فرزند غیور آذربایجان تأسیس شد و هم ایشان در کنار تأسیس کلوپ ورزشی، اولین مدرسه تعلیم و تربیت مربی را هم تأسیس کردند که نقل است در هنگام افتتاح آن کمال‌الملک نقاش شهیر نقاشی‌های کمک آموزشی ورزشی را که به درخواست مرحوم ورزنده مصور کرده بودند، به نمایش گذاشته بودند.

بزرگان ورزش آن دوران خلبان چشم‌آبی نادر جهانبانی، محمود بدر، نادر باتمانقلیچ، کمال‌الدین جناب، محمد دفتری، عباس ایزدپناه و بسیاری دیگر مثل ابوی جناب بیژن و بهمن مفید و بزرگانی مثل استاد سکاکی در این مدرسه عالی صاحب خدماتی شدند. مرحوم استاد سادات رضائی ریاست محترم فدراسیون ژیمناستیک در خصوص خدمات جناب ورزنده که به نوعی بنیانگذار ورزش ژیمناستیک بودند، بارها برای حقیر مطالبی را فرموده بودند که امروز احساس غبن دارم که چرا آنها را جمع‌آوری نکردم.

یکی دیگر از آذری‌های غیور مرحوم محمدعلی تربیت است که ورزش و سازمان پیشاهنگی را از دست سنت‌گرایان که مخالف هرگونه ورزش مدرن بودند، به دست تحصیلکردگان سپردند. گرچه مرحوم ورزنده به دعوت اطرافیان احمدشاه قاجار که دچار بیماری نقرس شده بود و نیاز بود تحت تعلیم یک متخصص علوم ورزشی به درمان ورزشی نقرس بپردازد، به ایران آمد اما انسان دانشمندی به نام جناب صدر که پی به نبوغ مرحوم ورزنده برده بودند، چنان استقبالی از جناب ورزنده به عمل آوردند که ایشان نمک‌گیر شدند و زمینه‌ساز خدمات ارزنده‌ای در ورزش گشتند.

از خدمات دیگر آقای ورزنده ایجاد بخش ورزش زنان در کلوپ‌شان بود که در هفته یکی، دو روز را برای ورزش زنان اختصاص داده بودند و برای ورزش زنان یک مربی متخصص تحصیلکرده اروپا را به کار گرفته بودند. برادر مهندس بازرگان هم که تحصیلکرده ورزش بودند با مرحوم ورزنده همراهی می‌کردند. خدا می‌داند نه اینکه حقیر آذری هستم، آذری‌ها در ورزش خدمات شایانی داشته‌اند. اگر عمری باشد به مناسبت هشتم دی‌ماه که وزارت ورزش و جوانان در مجلس به تصویب رسید، مختصری در خصوص تشکیلات ورزش بعد از مشروطیت خدمتتان عرضه خواهم کرد.

اگر امروز ورزش و جوانان در کنار هم قرار گرفته‌اند، روزگاری هم ورزش و پیشاهنگی با هم بودند و تکامل دوران به استقلال آنها از هم منجر شد. افسوس که ما حرکت تکاملی را رها کردیم و مجدداً به عقب برگشتیم.